به گزارش مشرق، در نیمه دی ماه سال جاری در منطقه عمومی سمنان و چند منطقه دیگر کشور رزمایش تماماً پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران با حضور صدها فروند از پهپادهای مختلف از ۴ نیروی ارتش برگزار شد.

بیشتر بخوانید:

از عملیاتی شدن تاپ‌اتک ایرانی تا سنگ تمام کرار در رهگیری هوایی

این پهپادها در روز نخست در مسیری به‌طول بیش از یک کیلومتر کنار هم روی زمین برای بازدید فرماندهان مستقر شده بودند که جلوه‌ای ویژه از کمیت و تنوع پهپادهای ایرانی را به نمایش گذاشت.

انواع پهپادهای ساخت داخل با مأموریت‌های مختلف در این رزمایش حضور داشته به اجرای مأموریت پرداختند.

بیشتر بخوانید:

بازتاب رزمایش پهپادی ارتش ایران در رسانه‌های عربی +فیلم

برخی دستاوردها نیز برای اولین بار در این رزمایش به نمایش گذاشته شد که در گزارش زیر به مرور مهمترین رخدادهای این تمرین بزرگ پرداختیم.

ستون پهپادهای مورد بازدید در رزمایش پهپادی ارتش

تنوع مأموریتی

اولین مبحث در مورد رزمایش پهپادی ارتش، اجرای انواع مأموریت‌های دفاعی و تهاجمی تماماً توسط پهپادها بود، از مأموریت پرواز تندخیز یا اسکرامبل توسط پهپادهای کرار رهگیر تا مأموریت‌های تهاجمی و جنگ الکترونیک.

کرارهای رهگیر به سه شیوه انتحاری، استفاده از تیربار یا استفاده از موشک هوا به هوا قابلیت درگیری و انهدام هدف مهاجم را دارند که دو مورد آخر در این رزمایش و البته برای اولین بار در کشور مورد استفاده قرار گرفت.

در مأموریت انتحاری، پهپاد کرار به‌واسطه دوربین نصب‌شده در دماغه از حدود ۳۰کیلومتری قابلیت قفل کردن روی هدف را دارد و سپس خود را از سمت مناسب به هدف می‌رساند و با برخورد مستقیم یا در مجاورت آن منفجر می‌شود.

با توجه به سرعت بیش از ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت انواع پهپاد کرار، این پرنده گزینه مناسبی برای هدف قرار دادن اهداف کم‌سرعت مانند پهپادهای بزرگ یا هواپیماهای گشت دریایی و ترابری و بالگردهای بزرگ و متوسط دشمن است.

در جریان ارائه گزارش فرماندهان ارتش به ریاست ستادکل نیروهای مسلح سرلشکر محمد باقری در این رزمایش اعلام شد که ارتش با کرارهای رهگیر، عملیات رهگیری انواع هواپیماهای با سرنشین و بدون سرنشین آمریکایی از جمله پهپادهای مهم MQ-۹ ،RQ-۴ و هواپیماهای گشت دریایی P-۸ و P-۳ آمریکایی را در مناطق جنوب کشور در ماه‌های گذشته چندین بار به انجام رسانده است که به‌راحتی در صورت حضور آنها در مناطق حاکمیتی کشور، امکان ساقط کردن این هواگردها وجود داشت.

عملکرد کرار رهگیر در شیوه انتحاری علیه هدف متخاصم (یک پهپاد کرار دیگر)

استفاده عملیاتی از تیربار توسط پهپادهای معمولی و نه مولتی‌روتور، به‌احتمال زیاد برای اولین بار حتی در دنیا باشد که توسط کرارهای ایرانی صورت می‌پذیرد.

شاید در وهله اول مزیت این روش کاهش چشمگیر هزینه به‌نظر می‌رسد اما کاهش قابل توجه آسیب یا به‌بیان دیگر قابلیت وارد ساختن آسیب کنترل‌شده به پرنده دشمن به‌منظورهایی خاص نیز از مزیت‌های استفاده از تیربار است.

فایده دیگر این روش، امکان درگیر شدن با هدف‌های متعدد یا یک دسته پروازی از اهداف دشمن توسط پهپاد رهگیر با تیربار است.

تیربار نصب‌شده در دماغه پهپاد کرار

ایده استفاده از موشک روی پهپاد کرار قدمتی نزدیک به ۶ سال دارد که گونه‌ای از موشک شهاب ثاقب به‌نام شفق روی آن مشاهده شده بود اما تا کنون فیلم یا تصویری از شلیک آن منتشر نشده بود.

در رزمایش اخیر موشک جدیدتر آذرخش که از پیکربندی موشک مشهور هوا به هوای AIM-۹ سایدویندر استفاده می‌کند و قابلیت استفاده دوگانه هوا به هوا و هوا به زمین دارد در مأموریت رهگیری هدف هوایی با موفقیت مورد استفاده قرار گرفت.

موشک آذرخش زیر بدنه پهپاد کرار

لحظه شلیک موشک آذرخش

هدف پرنده با سطح مقطع راداری بسیار پایین که یک پهپاد با جنس کامپوزیت است از دید جست‌وجوگر موشک آذرخش

اصابت موشک به هدف از دید دوربین روی پهپاد شلیک‌کننده و پهپاد هدف

با توجه به ماهیت رزمی این موشک در نقش هوا به هوا، قابلیت درگیری با انواع پرنده‌های دشمن را دارد درحالی که به‌واسطه نصب روی پهپاد، قابلیت شروع مأموریت از هر نقطه‌ای به‌صورت غافلگیرانه را نیز خواهد داشت.

پهپادهای کرار با استفاده از یک راکت از روی زمین بلند می‌شوند که سبب می‌شود به‌راحتی در نقاط مختلف مخفی شوند و برای مأموریت دفاع هوایی نقطه‌ای به‌راحتی و به‌سرعت به پرواز درآیند.

در مجموع قابلیت اجرای عملیات رهگیری علیه اهداف پروازی دشمن خصوصاً پهپادها با در نظر داشتن میزان تأثیر عملیاتی این وسائل که در جنگ اخیر قره‌باغ هم مشاهده شد، قابلیتی راهبردی است که نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را یک گام جلوتر از دشمنان قرار می‌دهد.

در بخش مأموریت‌های تهاجمی علاوه بر همان موشک آذرخش که با توجه به سرعت مافوق صوت به‌عنوان موشکی ضربتی علیه اهداف زمینی قابل طرح است، بمب‌های ۵۰۰پوندی mk-۸۲ توسط پهپادهای کرار حمل و پرتاب شدند که با دقت بسیار خوبی به نزدیک اهداف اصابت کردند. البته بمب‌های هدایت‌شونده دورایستا نیز قبلاً توسط پهپادهای کرار به‌کارگیری شده بود.

بمب‌های هوشمند و نقطه‌زن قائم با پهپادهای کمان و ابابیل‌ـ‌۳ و بمب‌های سدید با پهپاد سیمرغ نیروی دریایی در این رزمایش به‌کارگیری شد.

پهپاد سیمرغ دارای برد ۲۰۰۰ کیلومتر بوده و مداومت پروازی ۲۴ ساعت دارد. این پهپاد که گونه دریایی شاهدـ‌۱۲۹ به‌شمار می‌رود، به‌سفارش ارتش جمهوری اسلامی ایران توسط سپاه ساخته شده است و تجربه گرانبهای بیش از ۵۰هزار ساعت پرواز عملیاتی شاهدـ‌۱۲۹ در بحران‌های عراق و سوریه در سال‌های گذشته را پشتوانه خود دارد.

بمب‌های هوشمند قائم زیر بال پهپاد کمان‌ـ‌۱۲

بمب قائم (کادر سفید)، موشک جدید ناشناس (کادر مشکی) و غلاف جنگ الکترونیک (کادر زرد) کنار پهپاد کمان‌ـ‌۱۲ نیروی هوایی ارتش

در مأموریت انتحاری ضد اهداف زمینی هم پهپاد آرش که نمونه انتحاری پهپادهای تمرینی هدف کیان است، از سواحل مکران به سمت منطقه عمومی رزمایش در سمنان به پرواز در آمد و پس از طی مسافت ۱۴۰۰ کیلومتری طراحی شده برای این مأموریت با دقت هرچه تمام‌تر خود را به هدف کوبید.

این پهپاد همانند کرار با استفاده از یک راکت کمکی به پرواز درمی‌آید و در نتیجه هر نقطه‌ای از کشور می‌تواند محل شروع مأموریت آن علیه انواع اهداف دشمن باشد.

علاوه بر قراردهی چند تایی این پهپاد روی تریلر، یک پرتابگر جعبه‌ای تک فروندی با سطح محافظت بالا نیز برای پهپاد آرش طراحی و ساخته شده که در این رزمایش مورد استفاده قرار گرفت.

پهپاد ضد رادار آرش

پهپاد انتحاری آرش در کنار پهپادهای کرار مستقر شده روی تریلر

فاز شیرجه و اصابت به هدف توسط پهپاد انتحاری آرش

از دیگر پهپادهای مشاهده شده در این رزمایش برای اولین بار، یک نمونه پهپاد کوچک یا MAV در کنار پهپادهای بزرگتر بود که احتمالاً همانند نمونه های مشابه خارجی به صورت دسته ای از پهپادهای بزرگتر پرتاب می شود.

همچنین جعبه حمل و پرتاب پهپادهای مقیاس کوچک دیگر برای استفاده توسط نفرات تکاور نیز در نمایشگاه جانبی این رزمایش مشاهده شد.

پهپاد کوچک یا MAV (کادر مشکی) در کنار پهپاد مهاجم-۹۲ (سمت راست تصویر) و پهپاد انتحاری کوچک (سمت چپ تصویر)

پرتابگر جعبه ای پهپادهای قابل حمل توسط نفر؛ بمب های قائم و غلاف جنگ الکترونیک مربوط به پهپاد کمان-۱۲ نیز در این تصویر قابل مشاهده است

در رزمایش تماماً پهپادی ارتش، انواع مولتی روتورها نیز با مأموریت شناسایی، حمل سلاح های مختلف و نیز مأموریت اصابت مستقیم به مولتی روتور مهاجم دشمن حضور داشته و پرواز عملیاتی و نمایش قابلیت خود را در حضور ناظران ستاد کل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی رزمی خاتم الأنبیا به انجام رسانند.

این مولتی روتورهای قابلیت دنبال کردن اهداف متحرک و انهدام آنها را دارند. بمب‌های پرتاب شونده کوچک و ترکشی هم از جمله سلاح‌های منصوب روی این پرنده‌های بدون سرنشین است.

انواع مولتی روتورهای ارتش با محموله‌ها و مأموریت‌های مختلف

یک مولتی روتور حامل چند بمب کوچک

تمرین حمله به یک مولتی روتور مهاجم توسط مولتی روتور مدافع

یکی دیگر از مأموریت‌های جدید پهپادی که برای اولین بار توسط نیروهای مسلح کشور رسانه‌ای می‌شود، استفاده از پهپاد در نقش مهمات پرسه‌زن بود.

در این شیوه پهپاد تهاجمی انتحاری با مداومت پروازی بالا به منطقه هدف اعزام شده و در صورت مشاهده هدف اقدام به اجرای عملیاتی تهاجمی می‌کند.

برای شناسایی هدف استفاده از قابلیت‌های پیشرفته پردازش تصویر و هوش مصنوعی حرف اول و آخر را می‌زنند که رسیدن به سطح عملیاتی در مأموریت مهمات پرسه‌زن، نشان دهنده عمق پیشرفت کشور در حوزه‌های مذکور است.

نصب پهپاد روی آویزگاه حمل سلاح بالگرد ۲۱۴ هوانیروز ارتش از دیگر مواردی بود که برای اولین بار در رزمایش اخیر ارتش مشاهده شد. مأموریت این پهپاد می‌تواند تهاجمی یا ایذایی خصوصاً علیه پدافند دشمن در برابر گروه بالگردها در مأموریت‌های خاص باشد.

نصب پهپاد در آویزگاه بالگرد ۲۱۴

نکته مهم دیگر پیرامون پیشرفت عملکردی پهپادهای ارتش اعلام امکان اجرای عملیات گروهی یا همان یورش فوجی یا سوآرم (Swarm) است که جهش مهمی در کیفیت ابعاد تهاجمی نبرد دارد.

در این شیوه دسته‌ای از پهپادها به صورت همزمان به سمت هدفی مشخص یورش می‌برند. مأموریت تعدادی از این پهپادها می‌تواند ایذایی و برای فریب و اشباع پدافند دشمن بوده و نیز می‌تواند همه در مأموریت اصلی تهاجمی مورد استفاده قرار گیرد. این شیوه عملیات برای افزایش حجم آسیب به دشمن و نیز کاستن از قابلیت پدافند دشمن کاربرد دارد.

حمله همزمان پهپادها به یک منطقه

اجرای عملیات‌های شنود و مراقبت الکترونیکی و نیز اجرای جنگ الکترونیک از دیگر مأموریت‌هایی است که توسط انواع پهپادهای ساخت ایران قابل اجرا است و در این رزمایش نیز به مورد اجرا گذاشته شد.

یک مأموریت ویژه برای پهپاد انتحاری آرش، عملیات ضدرادار بود که در رزمایش اخیر مورد اجرا قرار گرفت. ترکیب این قابلیت و برد بلند سبب می‌شود تا رادارهای دشمن توسط پهپادهای ایرانی در معرض تهدید جدی و نابودی در اولین مقطع درگیری باشند.

از جهت تنوع مأموریتی هرچند قابلیت هدایت آتش توپخانه در رزمایش اخیر نمایش داده نشد اما در توانایی پهپادهای ایرانی وجود داشته و قبلاً در عملیات علیه گروه های تروریستی در مرزهای شمال غربی و حتی در سوریه و عراق اثبات شده است.

همچنین قابلیت اجرای عملیات مشترک با هواپیماهای جنگنده یا بالگردهای تهاجمی نیز از جمله مأموریت‌های نوین پهپادهاست که می‌تواند در نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به کارگیری شود.

ارسال تصاویر پهپاد شناسایی به تبلت برای سهولت کار فرماندهان

تنوع ساختاری

یکی دیگر از جنبه‌های مهم رزمایش پهپادی ارتش، نمایش تنوع ساختاری بالا در پرنده‌های بدون سرنشین بود که برای مأموریت‌های متنوع ذکر شده در بالا، طراحی شده‌اند.

بعضی از این پهپادها با استفاده از راکت از روی زمین بلند شده و با چتر بازیابی می‌شوند و برخی با استفاده از باند پرواز کار نشست و برخاست خود را به انجام می‌رسانند و برخی نیز با نصب روی خودرو و حرکت روی مسیر مستقیم انرژی اولیه برای بلند شدن را به دست می‌آورند.

بلند شدن پهپاد از روی خودرو

پهپادهایی با ساختار کلاسیک مشابه هواپیما، برای مأموریت‌های شناسایی و مراقبت چند ساعته در مسافت‌های بلند و نیز قابلیت شلیک مهمات هوشمند، پهپادهای موتور جت در انواع مختلف با بدنه‌های کشیده و بال‌های کوچک، پهپادهای هدف برای تمرین خدمه پدافند و نیز اجرای عملیات ایذایی علیه پدافند دشمن، پهپادهایی در ابعاد بسیار کوچک قابل حمل توسط نفر در کوله پشتی یا حمل تعداد بالا توسط پهپادهای بزرگتر، پهپادهایی با ساختار کلاسیک اما عمود پرواز شده، با برد ۱۲۰۰ کیلومتر به نام پلیکان-۲ و نیز پهپادهای عمود پرواز مولتی روتور و پهپادهای بالگرد با مأموریت های متنوع از جمله انواع ساختارهای مختلف پهپادی بود که در اختیار نیروهای چهارگانه ارتش جمهوری اسلامی ایران مشاهده شد.

پهپاد پلیکان-۲ نیروی دریایی ارتش با برد قابل توجه ۱۲۰۰ کیلومتر

تنوع برد، مداومت پرواز، میزان محموله قابل حمل و شیوه آغاز و پایان مأموریت در انواع پهپادهای مذکور متفاوت بوده و متناسب با نیازهای مختلف صحنه رزم و پشتیبانی رزم تعریف شده است. در مجموع حدود ۳۰ نوع پهپاد مختلف از چهار نیروی ارتش در رزمایش مذکور حضور داشتند.

تنوع تسلیحات

یکی دیگر از جنبه‌های مهم رزمایش پهپادی ارتش نمایش برخی تسلیحات جدید یا به کارگیری آنها برای اولین بار روی پهپادهای مختلف بود.

همانطور که اشاره شد، موشک هوا به هوا و هوا به سطح آذرخش با جستجوگر اپتیکی تصویرساز که قابلیت اجرای عملیات در شرایط مختلف آب و هوایی را به آن می‌دهد و با سرعت مافوق صوت به نوعی یک سلاح ضربتی محسوب می‌شود روی پهپاد کرار برای اولین بار به کارگیری شد.

همچنین موشک هوا به سطح جدید و بسیار پیشرفته به نام الماس با برد حدود ۸ کیلومتر و جستجوگر اپتیکی روی پهپاد ابابیل-۴ که نمونه‌ای ارتقاء یافته با ظاهر مشابه ابابیل-۳ است به صورت دو فروندی به کارگیری شد.

این موشک و نیز آذرخش قابلیت شلیک کن و فراموش کن دارند و به صورت هوشمند هدف خود را تا اصابت دنبال می‌کنند. یکی از ویژگی های موشک الماس وزن کمتر آن نسبت به موشک‌های هم‌رده خود است که سبب شده با پهپادهایی در رده وزنی ابابیل-۳ نیز قابل به کارگیری باشد.

پهپاد ابابیل-۴ که تفاوت‌هایی خصوصاً در ارابه‌های فرود با ابابیل-۳ دارد در حال حمل دو موشک الماس

بمب‌های هوشمند قائم در دو نوع مختلف زیر بال‌های پهپاد دوربرد کمان-۱۲ نیروی هوایی ارتش برای اولین بار مشاهده شد. هر چند سلاح اصلی این پهپاد، موشک میکروکروز اخگر با برد ۳۰ کیلومتر است اما بمب‌های قائم با رده‌های وزنی مختلف نیز سلاح مناسبی برای انهدام طیفی از اهداف محسوب می‌شوند.

برای اولین بار مشاهده شد که پهپاد کمان-۱۲ دو جایگاه حمل سلاح زیر هر بال خود دارد. یک سلاح ناشناخته که احتمالاً موشک سدید یا موشک الماس است نیز در کنار پهپاد کمان-۱۲ وجود داشت که در هر صورت تنوع تسلیحاتی این پهپاد ارزشمند را بیشتر می کند.

شلیک موشک الماس از برد ۸ کیلومتری از پهپاد ابابیل-۴

همچنین غلاف جنگ الکترونیک محمول با پهپادها نیز در نمایشگاه جانبی رزمایش مذکور در کنار پهپادهای نیروی هوایی ارتش مشاهده شد. پهپاد مهاجم-۹۲ که به نوعی نسل قبلی و بستر توسعه کمان-۱۲ محسوب می‌شود نیز در میان پهپادهای مشاهده شده در این رزمایش حضور داشت.

در این رزمایش، انواع پهپادهای ایرانی از برد ۲۰ کیلومتر تا ۲۰۰۰ کیلومتر به عنوان یکی از راهبردهای دفاعی و نیز یکی از ابزارهای تهاجمی کشور در برابر تهدیدات خارجی حضور داشته و انواع مختلف مأموریت‌های شناسایی تا رزم هوا به سطح و هوا به هوا را با موفقیت تمرین کردند.